ابن‌بردس عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن محمد بعلبکی حنبلیاِبْنِ بَرْدِس، عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن محمد بن بردس بن رسلان بعلبکی حنبلی ( جمادی الاخر ۷۲۵- شوال ۷۸۶/ مة ۱۳۲۵- دسامبر ۱۳۸۴)، محدث، مقری و نظم‌پرداز می‌باشد. ۱ - بهره علمیدر آغاز از قطب الدین ابوالفتح یونینی دانش آموخت، آنگاه راهی دمشق شد و از مشایخ وقت همچون قاسم بن عساکر ، ابن زراد ، ا بن شحنه و دیگران، اجازت یافت. سپس در حلب اقامت گزید و در آن‌جا از ابراهیم بن شهاب محمود و سلیمان بن مطوع حدیث فراگرفت و به تدریس پرداخت. [۱]
ابن حجر عسقلانی، احمد، ج۱، ص۴۵۰، الدرر الکامنة، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۲ق.
۲ - شاگردانوی یکی از استادان قاضی شرف‌الدین ابوالفتح بعلی معروف به ابن السقیف و محمد بن خطیب بود [۲]
ابن قاضی، احمد، ج۴، ص۱۴۲، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۰م.
[۳]
ابن عماد، عبدالحی، ج۶، ص۲۸۷، شذرات الذهب، قاهره، ۱۳۵۱ق.
و به دینداری، صیانت نفس و حسن خلق شهرت داشت و جمعی کثیر از جمله فرزندش، تاج الدین از محضر او بهره بسیار بردند. [۴]
ابن فهد، محمد، ج۱، ص۱۶۷، «لحظ الالحاظ بذیل طبقات الحفاظ» در ذیل تذکرة الحفاظ للذهبی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
۳ - آثارمهمترین آثار ابن بردس، که همه آن‌ها به صورت نسخه خطی است، بدین قرار است: ۱. اعلام فی وفیات الاعلام که در آن ابن بردس طبقات الحفاظ ذهبی را به نظم درآورده است. [۵]
سید، خطی، ج۲، ص۲۳-۲۴.
۲. الانتخاب فی اختصار کشف النقاب که خلاصه‌ای است از کشف النقاب، تألیف صلاح الدین علائی (د ۷۶۱ق/۱۳۵۹م). مصنف محدثان را به ۴ گروه، یعنی کسانی که به ترتیب بیش از هزار حدیث، میان هزار تا ۱۰۰ حدیث، میان ۱۰۰ تا ۱۰ حدیث و کمتر از ۱۰ حدیث نقل کرده‌اند، تقسیم نموده و به هر گروه‌یابی را اختصاص داده است. [۶]
دارالکتب المصریة، خطی، ج۱، ص۱۶۸.
۳. بغیة الاریب فی اختصار التهذیب ، که صورت مختصر تهذیب الکمال مزی است. ابن بردس اسامی همه رجال تهذیب را در آن آورده، ولی گاه برخی از انساب آنان را حذف کرده است. [۷]
سید، خطی، ج۲، ص۴۷.
۴. الکفایة فی نظم النهایة ، که در آن، کتاب النهایة فی غریب الحدیث، اثر ابن اثیر به نظم درآمده است و نسخه‌ای از آن در برلین نگهداری می‌شود. ۵. نظم القناعة فیمن روی لا´هل الجماعة ، منظومه‌ای است درباره رجال حدیث که بنا به گفته آربری تاکنون نسخه دیگری از آن به غیر از نسخه‌ای که در کتابخانه چستربیتی نگهداری می‌شود، به دست نیامده است. ۶. وسیلة المتلفظ الی کفایة المتحفظ ، حاجی خلیفه [۸]
حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۲۰۱۰، تهران، ۱۳۸۷ق.
و سپس بستانی، بی آنکه توضیحی درباره این کتاب بدهند، آن را جزو آثار ابن بردس به شمار آورده‌اند.۴ - فهرست منابع(۱) ابن حجر عسقلانی، احمد، الدرر الکامنة، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۲ق. (۲) ابن عماد، عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، ۱۳۵۱ق. (۳) ابن فهد، محمد، «لحظ الالحاظ بذیل طبقات الحفاظ» در ذیل تذکرة الحفاظ للذهبی، بیروت، دار احیاء التراث العربی. (۴) ابن قاضی، احمد، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۰م. (۵) حاجی خلیفه، کشف الظنون، تهران، ۱۳۸۷ق. (۶) دارالکتب المصریة، خطی. (۷) سید، خطی. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن بردس»، ج۳، ص۹۵۱. |